Ֆուտբոլ ( անգլերեն football, foot- ոտք և ball- գնդակ բառերից), մարզական խաղ գնդակով: Խաղացողները ոտքով կամ մարմնի ցանկացած մասով (բացի ձեռքերից) ձգտում են սահմանված ժամանակամիջոցում առավելագույն անգամ գնդակը անցկացնել մրցակցի դարպասը: Թիմում կա 11 խաղացող (այդ թվում` դարպասապահը): Խաղադաշտը ուղղանկյուն խոտածածկ հրապարակ է (100-110X69-75մ. պաշտոնական խաղերի համար): Գնդակի տրամագիծն 680-711մմ է, քաշը` 396-453գ: Դարպասի բարձրությունը 2.44մ., լայնությունը` 7.12մ: Խաղի տևողությունը 90ր է (երկու խաղակես, 45-ական րոպե, 15 րոպե ընդմիջումով): Հաղթանակը շնորհվում է մրցակցի դարպասը ավելի շատ գնդակներ ուղարկած թիմին:
Ֆուտբոլի, որպես գնդակով խաղի, տարբերակներ եղել են Հին Արևելքում, Հին Հունաստանում, Հին Հռոմում: Միջնադարում ֆուբոլ հիշեցնող խաղերը տարածում են գտել Մեծ Բրիտանիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում, 17-18դդ.` Եվրոպայի մյուս երկրներում: ֆուտբոլային առաջին ակումբը` ՙՇեֆիլդ յունայթեդ՚-ը (1855-1957), և ազգային առաջին միությունը (1863) հիմնվել են Անգլիայում, ուր և մշակվել են խաղի ժամանակակից կանոնները: 1904թ.-ին հիմնվել է ֆուտբոլային միությունների միջագային ֆեդերացիան` ՖԻՖԱ-ն (1985թ.-ին միավորում էր ավելի քան 150 երկրների ազգային միություն): Ֆուտբոլի առաջին միջազգային հանդիպումները տեղի են ունեցել 1902թ.-ին (Ավստրիա-Հունգարիա, Արգենտինա-Ուրուգվայ): օլիմպիական խաղերի ծրագրում է 1900թ.-ից: 1930թ.-ից անց են կացվում ֆուտբոլի աշխարհի, 1960թ.-ց` Եվրոպայի (սկզբում Եվրոպայի, գավաթի խաղարկություն) առաջնություններ, 1955թ.-ից` Եվրոպայի երկրների չեմպիոն թիմերի գավաթի, 1960թ.-ից ` գավաթակիրների գավաթի, 1971թ.-ից ` ՈՒԵՖԱ-ի գավաթի խաղարկություններ: Սուպերգավաթի խաղարկությունը (եվրոպական երկրների չեմպիոն թիմերի և գավաթակիրների մրցաշարերի նույն տարվա հաղթողների միջև) տեղի է ունենում 1973թ.-ից , միջմայրցամաքային գավաթինը (սուպերգավաթակրի և Հվ. Ամերիկայի չեմպիոնների գավաթակրի միջև) ` 1960թ.-ից:
https://www.youtube.com/watch?v=f1b4NZ1KaQA
Դասերը, որոնց պատկանում է |
Ենթատեսակները |
Ոլորտում առկա հասկացողությունները |