Բացատրություն
Հանելուկները արձակ կամ չափածո, մեկ կամ մի քանի տողից բաղկացած բանաստեղծական պատկերներ են, որոնք պարունակում են ՙ ի՞նչն է ՚, ՙ այն ի՞նչն է ՚, ՙ ի՞նչ է, որ ՚, ՙ ո՞վ է ՚ և այլ հարցեր: Կազմված են երկու բաղադրիչից` բանաձևից և լուծման առարակայից. օրինակ`
ՙ Երբ որ տեսնում ես, նրան չես տեսնում:
Երբ որ չես տեսնում, տեսնում ես նրան ՚ ( լույս ):
Հին ժամանակներում հանելուկները մեծ նշանակություն են ունեցել. պատանու հասունությունը ստուգել են նրան հանելուկներ առաջադրելով: Երբեմն նաև հարսնացուն ամուսնությունից առաջ իր փեսացուին էր ստուգում, հարցուփորձ անում հանելուկներով:
Հանելուկների հնագույն նմուշները պահպանվել են Ռիգվեդայում, Աստվածաշնչում, գրավոր և բանավոր այլ աղբյուրներում: Առասպելներում, ավանդապատումներում և հեքիաթներում հրեշները նույնպես հերոսներին ամենախրթին հանելուկներն էին առաջադրում: Ըստ հին հունական հանրահայտ առասպելի` Սֆինքսը` թևավոր առյուծի մարմնով և կնոջ գյխով հրեշը, հանելուկ էր առաջարկում անցորդներին, և, քանի որ ոչ ոք չէր կարողանում պատասխանել, բոլորին սպանում էր: Թեբեի արքա Էդիպոսին Սֆինքսն առաջարկում է հետևյալ հանելուկը. ՙ Ո՞վ է, որ առավոտյան չորս ոտքի վրա է , կեսօրին` երկու, երեկոյան` երեք ՚: Էդիսոնը պատասխանում է. ՙ Մարդն է` երեխա ժամանակ չորեքթաթ անող, երիտասարդ ժամանակ զույգ ոտքով քայլող, ծերացած ժամանակ ձեռնափայտով շարժվող ՚: Էդիպոսը, ճիշտ պատասխանելով, հաղթում է Սֆինքսին:
Հայերը և արևելյան շատ ժողովուրդներ անցյալում ունեցել են հնամենի մի սովորույթ` աշուղները մրցում էին` միմիանց հանելուկներ առաջադրելով:
Հանելուկը շատ սիրված ու տարածված էր ժաղավրդական խոսքում, որից էլ փոխանցվում է գեղարվեստական գրականություն: Հանելուկներ են գրել և միջնադարի, և նոր ժամանակների բազմաթիվ հեղինակներ:
Հայ մատենագրության մեծ հանելուկը հիշատակվում է 7-րդ դարից : Նշանավոր են Անանիա Շիրակացու և հատկապես 12-րդ դարի բանաստեղծ, երաժիշտ - երգահան Ներսես Շնորհալու` ամենաբազմազան առարկաների ու երևույթների ճանաչմանը նվիրված հարյուրավոր հանելուկներ: Մեր օրերում հանելուկներ են գրել մանկական գրողներ Մկրտիչ Կորյունը, Յուրի Սահակյանը, Սուրեն Մուրադյանը և ուրիշները:
Translate using google
[գոյական]
Դասերը, որոնց պատկանում է
|
|
Ենթատեսակները |