Բարդուղիմեոս (Նաթանայել) առաքյալը Քրիստոսի 12 առաքյալներից է: Նա Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու հիմնադիրներից մեկն է:

Նոր Կտակարանից մեզ հայտնի է, որ Բարդուղիմեոս առաքյալը Գալիլիայի Կանա քաղաքից էր (Հովհ. 21:2): Բարդուղիմեոսը նույնացվում է Հովհաննեսի Ավետարանի առաջին գլխում հիշատակվող Նաթանայելի հետ: Համատես Ավետարաններում Բարդուղիմեոսը նշվում է 12-ի շարքում (Մատթ. 10:3, Մարկ. 3:18, Ղուկ. 6:14), մի վերջին անգամ էլ հիշատակվում է Հովհաննու Ավետարանում (21:2) և Գործք առաքելոցում (1:13):

Բարդուղիմեոս և Թադեոս առաքյալները համարվում են Հայ եկեղեցու հիմնադիրները։ Ավանդության համաձայն Բարդուղիմեոս առաքյալն իր քարոզչական գործունեության առաջին մասն իրականացարել է Պարթևական աշխարհում` հասնելով ընդհուպ Եդեմ գավառ (Հնդկաստանին մոտ): Քարոզել է նաև ՙԱսորվոց և Դերմանիկեցվոց երկրներում՚: Պարթևական տերություն մտնելով` Քրիստոնեություն է տարածել նաև Հայաստանում` մոտավորապես 60-66 թվականներին` սկսելով քարոզչությունը Սյունյաց նահանգի Որդվատ գյուղից, որտեղից անցել է Գողթն գավառ, ապա Արտաշատ: Այստեղ հանդիպում է Թադեոս առաքյալին: Արտաշատից առաքյալը մեկնում է Հեր և Զարևանդ գավառները, ապա Անձևացյաց գավառի Աղբակ քաղաք, որտեղ նրա քարոզխոսությամբ` քրիտոնեություն է ընդունում նաև թագավորի քույրը` Իշխանուհին (Ոգուհին): Պատժելու համար Բարդուղիմեոսի մոտ է ուղարկվում Տերենտիոս հազարապետը, ով ևս դարձի է գալիս և մկրտվում է: Սանատրուկ թագավորի հրամանով Բարդուղիմեոսը, Ոգուհին և Տերենտիոսը ներկայացվում են ատյան, որտեղ հարցաքննվելուց հետո՝ 66թ.-ին, բրածեծ անելով նահատակվում է Բարդուղիմեոսը: Այլ եկեղեցիների ավանդության համաձայն Բարդուղիմեոսը նահատակվել է մաշկազերծ արվելով, ինչի համար էլ պատկերագրության մեջ հաճախ պատկերվում է մորթը ձեռքին: Որպես նահատակության վայր նշվում է Աղբակ քաղաքը։ Սովերաբար հայ կերպարվեստի մեջ Բարդուղիմեոս առաքյալը պատկերվում է դաշույնը և Տիրամոր պատկերը ձեռքին: Վերջին հանգամանքը պայմանավորված է Աստվածածնի վերափոխման ավանդության հետ: Համաձայն այդ ավանդության` Սուրբ Կույսի ննջման և թաղման ժամանակ Բարդուղիմեոս առաքյալը չի եղել առաքյալների հետ և վերադառնալով շատ է տրտմել, որ չի կարողացել հրաժեշտ տալ Աստվածածնին: Առաքյալի թախանձանքներին տեղի տալով մյուս առաքյալները բացում են Սուրբ Կույսի գերեզմանը, բայց այն թափուր են գտնում. Աստվածածինը վերափոխվել էր երկինք: Ի մխիթարություն Նաթանայել Բարթուղոիմեոսի Հովհաննես առաքյալը նրան է հանձնում Սուրբ Կույսի կենդանագիր պատկերը, որը տրվել էր Հովհաննես Ավետարանչին` ի սփոփանս և հապաքինումն հիվանդների: Մովսես Խորենացու վկայությամբ` Բարթուղիմեոսը պատկերը Հայաստան է բերում և զետեղում է Անձևացյաց գավառի Դարբնոց քար կոչված տեղում, ուր հետագայում, ի պատիվ Տիրամոր պատկերի, կուսանոց է հիմնվում: Բարդուղիմեոս առաքյալի` Հայաստանում գործելու մասին են վկայում ոչ միայն հայկական, այլև ասորական և լատինական աղբույրները: Հայ միջնադարյան գրականության մեջ մեծ տեղ են զբաղեցրել Բարդուղիմեոս առաքյալին նվիրված ճառերը, գանձերը, տաղերը, աղոթքները և շարականները: Հայտնի է Բարդուղիմեոս առաքյալի անունով վանք` Վասպուրականի Աղբակ գավառում: Ըստ ավանդության այդ վանքում է թաղվել առաքյալը:

Սուրբ Բարդուղիմեոս առաքյալը Ընդհանրական Եկեղեցու սուրբ է: Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին տոնում է նրա տոնը 12 առաքյալների հետ և տարեվերջին` Թադեոս առաքյալի հետ միասին` Տոն Առաջին լուսավորիչների անվամբ Հիսնակի առաջին կիրակիին հաջորդող շաբաթ օրը: Հույն Եկեղեցին տոնում է հունիսի 11-ին և օգոստոսի 25-ին, Լատին Եկեղեցին` օգոստոսի 25-ին: